Demokratik yönetim sisteminde, kuvvetler ayrılığı teorisi gereği, yönetim yetkileri yasama, yürütme ve yargı arasında paylaştırılmaktadır. Kuvvetler ayrılığı ilkesi John Locke’un 17. ve Montesquieu’nün 18. yüzyılda geliştirdikleri teorilere dayanmaktadır. Montesquieu’nün öngördüğü düşüncenin temelinde, yürütmenin suistimallerini önlemek amacıyla, yasama ve yargı organları tarafından denetlenmesi yatmaktadır. Yürütmenin başarısı, halkın mutluluğu ile doğru orantılı olmaktadır. Bu sebeple yürütmenin ortaya koyacağı programlarda/icraatlerde başarı sağlanması, iktidarda kalabilmek açısından, olmazsa olmazdır.
Günümüzdeki uygulamalarda, yasamanın yürütmeyi denetlemede yetersiz veya zayıf kaldığı gözlenmektedir. Hal böyle olunca yürütmenin sağlıklı bir şekilde denetlenmesi ihtiyacı hasıl olmuştur.
Denetim, yönetimin olmazsa olmaz en önemli parçasıdır. Denetimin olduğu yerde gelişim ve olur. Gelişimin olması ülkemizin hedeflerine ulaşmasında olmazsa olmazıdır. Yani denetim olmazsa olmazdır. Fakat yapıcı denetimin, cezalandırma aracından ziyade, gelişim kaldıracı görevi görecek bir denetime ihtiyaç vardır. Gelişim ancak bu şekilde sağlanır.
Türkiye Cumhuriyeti yönetim tarihinde milat olacak en önemli kilometre taşı, Cumhurbaşkanlığı Hükümet sistemidir. Bu sistem, Türk tipi başkanlık modeli olarak da anılmakla birlikte fiili olarak uygulamaya başlandığı zamandan bu yana eleştirilerin de odağında olmuştur. Elbette yeni bir sistem olması sebebiyle eksiklikler, geliştirilmesi gereken alanlar vardır, olacaktır. Bu çok doğal bir durumdur.
24 Haziran 2018 yılından bugüne kadar geçen süre içerisinde Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi içerisinde eksiklerin görülmesi, revize edilmesi gibi kavramların olması, başarısız bir modelin ortaya konduğunun göstergesi olmayıp bilhassa işin doğasının bir parçası olduğu aşikardır. Tüm yönetim modellerinde yenilenen sistemlerin faaliyete geçmesinin ardından bir süre takip edilerek gözlenen ve/veya ortaya konan eksiklikler revize edilir. Bu durumu başarısızlık olarak atfetmek siyaseten ortaya atılmış bir hezeyandan başka bir şey değildir.
Mevcut durumda sistemde en büyük eksikliğin yönetimsel açıdan denetimin olmaması olduğunu söyleyebiliriz. Bu dönem yapılacak iyileştirme çalışmalarının en önemli kısmı denetim ayağı için olmalıdır. Denetimin olması, yürütmenin eksiklerinin tespit edilerek, eksikliklerin ve geliştirilecek alanların tespiti ile devlet gücünün perçinlenmesi bakımından önem taşımaktadır. Denetimin olmadığı yerde bu kadar büyük bir organizasyonun yönetilmesi, teoride ve pratikte imkansızdır. Çünkü denetim, en önemli yönetim ilkelerinden birisidir.
Denetim nasıl bir modelle yapılmalıdır? Denetim genellikle bir cezalandırma aracı olarak görülmektedir. Halbu ki devlet yönetiminde cezalandırma yerine gelişmeyi sağlayacak bir denetim mekanizasması pek tabii kurulabilir. Bunun için de en doğru modeli Gölge Kabine’dir. Her bir erk ve kurumun gölge takipçisinin denetlemesiyle yapacağı bir denetim türü olan Gölge Kabine, genellikle muhalefetin bir enstrümanı olarak kullanılmaktaydı. Halbu ki burada bizzat Devlet tarafından otokontrol mekanizasması olarak kullanılacaktır. Bu yönüyle de gölge kabine modeli, dünyada ilk defa bu amaçla hizmet edecek bir mekanizma haline gelecektir.
İletişimin hızla ilerlediği günümüzde bilgi, çok hızlı yayılmaktadır. Bu bilgilere anlık olarak ulaşmak, günümüz teknoloji çağı endüstri 4.0’ın olmazsa olmazıdır. Oluşturulacak bu denetim modelinin yapacağı çalışmaların da günümüz şartlarına uyum sağlayan bir hız da olması gerekmektedir. Bu sebeple gölge kabine çalışmasının verileri 4.0 teknolojisinde olmalıdır. Böylece yapılan denetimlerin sonuçları zamandan ve mekandan bağımsız şekilde anlık olarak takip edilebilir. Klasik yöntemlerde yer alan bilgi aktarımı için her seferinde gereken toplantı, yüzyüze görüşme gibi zaman kaybının da önüne geçilmiş olacaktır.
Sonuç olarak otokontrolün sağlanması başarı için olmazsa olmazdır. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde de denetim mekanizması, başarı kaldıracı görevi göreceği aşikardır.
İlk yorum yapan siz olun